بررسی اقتباسات قرآنی در دیباچۀ تفسیر خزائن‌الأنوار و معادن‌الأخبار خاتون‌آبادی
نویسندگان
چکیده مقاله:
جمال ادبی و اعجاز هنری قرآن کریم همواره یکی از عوامل اصلی جذب مخاطب بوده‌است. اقتباس یکی از شیوه‌های بلاغی است که می‌تواند با اعتبار، ضمانت، وجاهت، غنا و مقبولیت بخشیدن به متن، موجب جلب بیشتر مخاطبان و سرانجام، اقناع آنان گردد. تفسیر خزائن‌الأنوار و معادن‌الأخبار از تفاسیر ادبی ـ عرفانی دورۀ صفویه است که در سال‌های اخیر مورد تحقیق، تصحیح و چاپ قرار گرفته‌است و آن را در قرن دوازدهم هجری قمری، عالم، محدث و مفسر ادیب دورۀ صفویه، «میرمحمد رضا بن محمد مؤمن خاتون‌آبادی» آن را نوشته‌است. از ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد این تفسیر، مقدمۀ چهارده‌خزانه‌ای آن است. در واقع، خزائن مزبور پیش‌نیازها و علوم مورد نیاز مفسران قرآن کریم را تبیین می‌کند. مؤلف در خزانۀ سوم، به‌تفصیل به شرح صنایع بدیع لفظی و معنوی، بیان و آنگاه به تشریح علوم قرآنی پرداخته‌است و از این منظر، نمونۀ اعلایی از مقدمه‌نویسی را برای اهل فن رقم زده‌است. پژوهش حاضر به کمک روش مطالعات کتابخانه‌ای و به شیوه‌های توصیف، تحلیل و مقایسه، استفادۀ هنرمندانه خاتون‌آبادی از هنرسازۀ اقتباس در دیباچۀ اثرش را از دو منظر کمّی و کیفی بررسی کرده‌است و نشان داده که وی با بهره‌گیری از اقتباسات (کامل، ناقص و منقطع) و استفادۀ هنری از آهنگ، اصوات، تکرار و خاصیت القاگری آن‌ها و با به‌کارگیری سایر صنایع بدیع لفظی و معنوی، همچون تلمیح، جناس و مراعات نظیر در کنار اقتباسات قرآنی، جلوه‌ای بدیع و تأثیرگذار از اقتباس را به نمایش گذاشته‌است.
منابع مشابه
اقتباسات قرآنی دیوان منسوب به امام سجاد (ع)
قرآن کریم در غنای ادب عربی نقش بسزایی داشته است؛ به طوری‌که عدم آشنایی با قرآن کریم فهم متون عربی را مشکل می‌کند و از آن‌جایی که امامان معصوم(ع) کاملاً با قرآن کریم مأنوس بوده و حافظان این کتاب آسمانی هستند؛ لذا این آگاهی نقش اساسی در بیان ادبی‌شان داشته است. امام سجاد(ع) بعد از واقعه کربلا به مناسبت‌های مختلف به سرودن اشعاری پرداخته است، که در این اشعار واقعه کربلا، از مظلومیت خاندان پیامبر(ص)...
متن کاملتفسیر قرآنی تاریخ
مقاله پیش رو ترجمه‌ای است از کوششی که دکتر صائب عبدالحمید برای استخراج نظریه تفسیر قرآنی تاریخ از کتاب «التفسیر الاسلامی للتاریخ» دکتر عماد الدین خلیل چاپ 1412 قمری انجام داده و آن را در بخش پایانی (کتاب فلسفه التاریخ فی الفکر الاسلامی چاپ 1428 قمری ص 589-628) قرار داده است. در این مقاله اصول اندیشه دکتر عمادالدین خلیل تبیین گردیده و در پایان نیز دیدگاه او مورد نقد استخراج کننده مقاله قرار گرفت...
متن کاملاقتباسات قرآنی در شعر شاعران بنام عصر عباسی
قرآن کریم، از ابتدای نزول، با نظم و سبک متمایزی که داشت، ادیبان بسیاری را به تأثیر پذیری از خود وادار نمود. شاعران و نویسندگانی که با فرهنگ و معارف اسلامی آشنا بودند، زیباییها و لطافتهای لفظی و معنوی قران کریم را دریافته و در زینت بخشیدن هنر خویش بوسیله ی آن اهتمام ورزیده اند. از صدر اسلام، اقتباس از آیات قرآن کریم، مورد توجه شاعران بزرگ قرار گرفته بود و در هر دوره شاعران، شعر خویش را با الفاظ...
تفسیر قرآنی تاریخ
مقاله پیش رو ترجمه ای است از کوششی که دکتر صائب عبدالحمید برای استخراج نظریه تفسیر قرآنی تاریخ از کتاب «التفسیر الاسلامی للتاریخ» دکتر عماد الدین خلیل چاپ 1412 قمری انجام داده و آن را در بخش پایانی (کتاب فلسفه التاریخ فی الفکر الاسلامی چاپ 1428 قمری ص 589-628) قرار داده است. در این مقاله اصول اندیشه دکتر عمادالدین خلیل تبیین گردیده و در پایان نیز دیدگاه او مورد نقد استخراج کننده مقاله قرار گرفت...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 9 شماره 1
صفحات 103- 121
تاریخ انتشار 2020-05-21
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023